นวดแผนไทยนับว่าเป็นหนึ่งในแพทย์ทางเลือกยอดนิยมที่มีมาช้านาน ผู้คนมักจะเลือกให้การนวดเป็นวิธีการบำบัดร่างกายจากความเจ็บปวดและความเมื่อยล้าจนมีร้านนวดแผนไทยผุดขึ้นราวกับดอกเห็นทั่วทุกมุมหัวระแหงกันเลยทีเดียว แต่ก็ใช่ว่าเอะอะเจ็บปวดอะไรนิดอะไรหน่อยเราจะเข้าไปนวดได้ทุกคน เพราะการนวดก็มีข้อเสียของมันอยู่เหมือนกัน วันนี้เอลเดอร์เลยขออาสาพาทุกท่านไปทำความเข้าใจถึงการนวดแผนไทยว่ามันเป็นยังไงกันแน่ ประโยชน์และโทษของมันนั้นมีอะไรบ้าง แล้วใครบ้างที่ควรระมัดระวังในการนวด

การนวดแผนไทยหรือการนวดแผนโบราณเป็นภูมิปัญญาของคนไทยที่มีมาช้านานจนกลายมาเป็นแบบแผนปฏิบัติในการรักษาอาการปวดเมื่อยร่างกาย ซึ่งในปัจจุบันนี้ก็มีการแตกแขนงศาสตร์การนวดออกไปต่าง ๆ มากมายไม่ว่าจะเป็นการนวดน้ำมัน การนวดร้อน การนวดประคบอบสมุนไพร การนวดกดเฉพาะจุด การนวดจับเส้น การนวดฝ่าเท้า เป็นต้น นี่ยังไม่รวมถึงรูปแบบการนวดอื่น ๆ ที่มาจากศาสตร์ตะวันตกและศาสตร์จีนอย่างการนวดทุนหนา การนวดกัวซา การนวดสวีดิช และการนวดสปอร์ต เป็นต้น ศาสตร์การนวดที่แต่แขนงมากมายหลายประเภทนี้ตอบโจทย์กับความชอบและไลฟ์สไตล์ที่แตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล แต่หลักสำคัญที่เหมือนกันก็คือช่วยให้ร่างกายผ่อนคลาย บรรเทาความเมื่อล้า และความเจ็บผวดของกล้ามเนื้อ แต่วันนี้เราจะขอกล่าลงรายละเอียดกันเฉพาะนวดแผนไทยเป็นหลักอันเป็นรูปแบบการนวดที่เอลเดอร์เชื่อว่าทุกท่านคุ้นเคยกันดี และยังเป็นการนวดที่เหมาะกับผู้สูงอายุมากที่สุดอีกด้วย โดยประเภทของการนวดแผนไทยสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท

1. การนวดไทยแบบราชสำนัก

เป็นรูปแบบการนวดที่ได้รับการถ่ายทอดสืบต่อกันมาในราชสำนักโดยจะใช้เพียงมือในการนวดเท่านั้น เน้นใช้มือนวดกำหนดทิศทางไปบนกล้ามเนื้อเพื่อความรู้สึกผ่อนคลาย การนวดประเภทนี้จะให้ความสบายนุ่มนวลไม่รุนแรง หรือที่มักเรียกการนวดประเภทนี้ว่าการนวดอายุรเวช

2. การนวดแบบเชลยศักดิ์

ลักษณะการนวดแบบนี้จะแตกต่างกับการนวดราชสำนักตรงที่จะเน้นความรุนแรงกว่า มีลักษณะท่าทางนวดหลากหลายกว่าเน้นการดัดตัว ที่สำคัญยังสามารถใช้เท้า ศอก ในการนวดร่วมกับการใช้มือได้ เรียกได้ว่าครบเครื่องกว่านั่นเอง

การนวดในบทบาทแพทย์แผนไทยประยุกต์

ในปัจจุบันที่มีการนำเอาการนวดแผนไทยมาบรรจุเป็นส่วนหนึ่งของแพทย์ทางเลือกร่วมกับการรักษาแบบสมัยใหม่ก็สามารถแบ่งประเภทของการนวดออกได้ 3 ประเภท ตามสรรพคุณในการบำบัดรักษา ดังนี้

1. การนวดเพื่อสุขภาพ

เป็นลักษณะการนวดทั่วไปเพื่อเน้นความผ่อนคลายเป็นหลัก ทำให้ร่างกายคลายจากความปวดเมื่อย กระชับกระเฉง ไม่เน้นผลในการรักษาอาการเจ็บปวด ซึ่งเราจะเห็นการนวดแบบนี้เยอะมากโดยเฉพาะร้านนวดหรือสถานนวดต่าง ๆ ก็จะเน้นการนวดแบบนี้เป็นหลัก

2. การนวดเพื่อบำบัดรักษา

การนวดที่เน้นผลในการรักษาความผิดปกติส่วนใดส่วนหนึ่งของร่างกาย เช่น ไหล่ติด นิ้วล็อก สะบักจม ปวดหลัง ปวดเท้า ปวดเข่า รูมาตอยด์ ฯลฯ ซึ่งการนวดประเภทนี้จะเน้นการกดจุดบำบัดเป็นหลัก และควรจะมีผู้เชี่ยวชาญเป็นคนนวดไม่เช่นนั้นอาจพลาดพลั้งจนทำให้เกิดการบาดเจ็บหรืออันตรายอื่น ๆ ตามมาได้

3. การนวดเพื่อฟื้นฟู

เป็นการนวดที่ผสานศาสตร์กายภาพบำบัดเข้ามาเพื่อเน้นการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการของผู้ป่วยให้ฟื้นตัวอย่างรวดเร็วมักใช้ฟื้นฟูกลุ่มผู้ป่วยอัมพาต เส้นเลือดในสมองตีบ กล้ามเนื้ออ่อนแรง เพราะจะเข้าไปช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด และยังเป็นการลดการหดเกรงของกล้ามเนื้อได้อีกด้วย

ข้อควรระวังในการนวด

แม้ว่าการนวดจะมีประโยชน์มากมายเพียงใดแต่แน่นอนเหรียญย่อมมีสองด้านเสมอ การนวดก็เช่นกันโทษของมันก็มี โดยเฉพาะการนวดโดยไม่มีความรู้ความชำนาญอาจทำให้กดจุดผิด หรือออกแรงไม่สมดุล อาจส่งผลให้การบาดเจ็บขึ้นมาแทนได้ ไม่เพียงเท่านั้นผู้ที่มีอาการดังต่อไปนี้ก็ไม่ควรนวด

• ผู้ป่วยที่มีอาการปวดเนื้อปวดตัวจากไข้ที่มีอุณหภูมิสูงกว่า 38 องศาเซลเซียล ไม่ควรไปนวดเป็นอันขาดเพราะอาจจะทำให้อาการแย่ลงได้
• ผู้ที่เป็นโรคกระดูกพรุนไม่ควรนวด เพราะอาจทำให้กระดูกหักได้ง่าย
• ผู้ที่มีภาวะผิดปกติในการแข็งตัวของเลือด อาจจะทำให้เลือดออกเป็นจ้ำได้ง่าย
• ผู้ที่ป่วยเป็นมะเร็งก็ไม่ควรนวด เพราะอาจกระตุ้นให้มะเร็งกระจายตัวไปตามกระแสเลือดได้
• ผู้ที่เป็นโรคผิวหนัง เพราะอาจทำให้โรคแพร่กระจายลุกลามไปส่วนอื่น ๆ ได้
• ผู้ที่เป็นโรคหัวใจ เพราะอาจเสี่ยงที่จะเข้าสู่ภาวะช็อก
• ผู้ที่เป็นโรคเบาหวาน เพราะอาจทำให้กล้ามเนื้อช้ำ เลือดออกเป็นจ้ำ โดยเฉพาะบริเวณฝ่าเท้า ซึ่งอาจทำให้ติดเชื้อจนต้องตัดขาได้
• ผู้ที่เป็นโรคความดันโลหิต เพราะเสื้อเลือดเปราะง่าย อาจทำให้เส้นเลือดฝอยแตกได้

อ่านมาถึงตรงนี้เอลเดอร์หวังว่าทุกท่านคงเข้าใจถึงประโยชน์และโทษของการนวดแผนไทยกันมากขึ้นนะครับ ดังนั้น เราจะต้องตระหนักและใส่ใจกันสักนิดก่อนจะนวดนะครับ เพื่อไม่ให้การนวดนั้นไปก่อให้เกิดโทษหรือกระตุ้นให้ร่างกายแย่ลงแทนที่จะช่วยบำบัดฟื้นฟูร่างกายของเรา

ที่มา
– https://www.shawpat.or.th/index.php?option=com_content&view=article&id=371:-m—m-s&catid=49:-m—m-s&Itemid=203
– https://si.mahidol.ac.th/th/healthdetail.asp?aid=344
– https://www.psh.go.th/โรคและอาการอันตรายที่ห/